... þeir vita ekki hvað þeir gjöra

Michael Hudson og John Perkins benda réttilega á að ef ekki er haldið rétt á spilunum þá endar þessi helstefna með því að allur almúginn verður eignalaus örbirgðarlýður. Þeir benda á að EINA LEIÐIN sé niðurfelling skulda. Niðurfellinguna má framkvæma á margskonar máta. 20% aðferðin er bara ein af þeim leiðum.

Ef ekki verður farið í það að leiðrétta snarhækkun lána á húsbyggjendur þá fara e.t.v. um 30 þúsund heimili á hausinn, eða festast í fjötrum ánauðar. Þessi heimili eru um þriðjungur allra heimila og eru þau heimili þar sem ungt fólk með börn hefur verið að fjárfesta í húsnæði á undaförnum árum. Þetta er fólkið sem er virkast í efnahagslífinu varðandi atvinnu, innkaup og skattgreiðslur. Þetta er liðið sem í raun heldur þessu þjóðfélagi gangandi. Ef ekki verður komið til móts við þetta fólk þá mun það ekki hafa neinn kaupmátt næstu 20 árin. Margir munu fara í þrot og flytjast úr landi, niðurbrotið fjárhagslega og félagslega. Ísland verður allt eins t.d. Þingeyri eða Patreksfjörður. Eignaverð mun stórlækka og öll velta í þjóðfélaginu. Þjóðinni mun fækka. Spá Michael Hudson og John Perkins mun ganga eftir.

Sumir tala um það að það sé ekki sanngjarnt að hjálpa fólki sem tók þá áhættu að taka lán til að byggja sér hús. Þeim sé nær. Það gleymist að þeir sem tóku þá áhættu að eiga pening inni á bankabókum íslenskra banka hafa þegar fengið sitt allt endurbætt. Þá var hlaupið til. Þó voru margir, margir aðilar búnir að vara við þessum sömu bönkum. En ekki var beðið boðanna, heldur setti ríkið lög og bjargaði þessum fjárhættuspilurum sem áttu pening inni á bankabókum þessara óáreiðanlegu banka.

Sumir halda því fram að við höfum ekki efni á þessu. Það er ótrúlegt að einhver skuli halda því fram. Sannleikurinn er sá að við höfum ekki efni á því að gera þetta ekki. Ástæðan er sú að fjármálastofnun hefur tvo slæma kosti úr að velja þegar svona áfall dynur yfir:

1) Innheimta allt eins og venjulega vitandi að það mun setja marga á hausinn. Niðurstaða: X% tap og fjármálastofnunin á fullt af óseljanlegum eignum í efnahagslífi sem er rjúkandi rústir.

2) Veita öllum afslátt upp á Y%<X% og innheimta þá Z%>Y% og efnahagslífið er áfram í gangi.

Á Íslandi er X áætlað 50%, tillaga er um að Y sé 20% og áætlað er að Z sé 25%. Og ath. að tapið, X, er þegar yfirstaðið. Það er óumflýjanlegt. Það er borið af erlendum lánadrottnum.

Sumir halda því fram að þetta komi of mörgum til góða sem hafi ekkert með það að gera. Það sama má segja um björgun fjármagnseiganda sem voru svo fífldjarfir að eiga e.t.v. hundruð milljóna inni á bankareikningum. Þeim var bjargað til jafns við þá sem áttu bara 100 þúsund. Staðreynd málsins er sú að áfallið reið yfir alla þjóðina, jafnt skuldara sem lánveitenda. Það er vel unnt að mýkja áfallið og gera það á hlutlausan máta.

Núverandi stefna með verðtryggingu sem miðar ranglega við neysluvísitölu er að færa stórkostlegar upphæðir frá skuldurum óverðskuldað til fjármagnseigenda. Sömu aðila og þegar hafa fengið björgun í fyrstu aðgerðum. Það er óréttlátt og efnahagslega rangt. Það er í raun efnahagslegt sjálfmorð sbr. Michael Hudson og John Perkins.

Varðandi umræðuna um hroka þá vil ég leyfa mér að vitna í Jesú Krist: "Fyrirgefið þeim því þeir vita ekki hvað þeir gjöra" sagði hann. Það var göfugt af honum að fyrirgefa, en þvílíkur hroki að lýsa því yfir að þeir viti ekki hvað þeir gjöra. Eiga þeir sem nú á að gera að öreigum að fyrirgefa vegna þess að hinir vita ekki hvað þeir gjöra? Eða eigum við að benda þeim á það að þeir eru ekki að skilja málið, jafnvel þótt í því felist hroki af okkar hálfu?

Svona eftir á að hyggja: Getur verið að þeir viti samt hvað þeir eru að gera en geri það samt? Að "þeir" séu AGS að hvísla ráðgjöf í eyru stjórnvalda sem gleypa við þessum ráðum. Ráð sem, ef fylgt er, koma þessari þjóð á hnéin og gerir okkur að skuldaþrælum erlendra fjármagnseigenda? Þeim sé alveg sama þótt hér búi bara 200.000 fátækar hræður meðan auðlindir okkar mala þeim gull. Getur það verið? Það renna alla vega á mann tvær grímur.

Yfir 1000 hafa sótt um greiðsluaðlögun

Athugasemdir

[Bjarni Harðarson, 6.4.2009 kl. 21:13]

30% heimila eru í vandræðum og 30% fyrirtækja líka. 70% ráða við kreppuna þó hún verði okkur öllum erfið. Það að ríkið "bæti" öllum upp kreppuna er einfaldlega krafa um að við veltum byrðum þessarar kreppu ekki bara á bök núverandi lífeyrisþega og okkar sjálfra í ellinni heldur líka á bök barna okkar, barnabarna og barnabarnabarna. Bara til að standardinn í dag fari ekki niður. Það er einfaldlega fráleitt að ríkið bæti öðrum en þeim sem á þurfa að halda - eða hvernig á annars að bæta þeim sem ekki áttu íbúð, ekki skuldir  og ekki sparifé, einmitt afþví að þeir eru fátækastir allra og urðu samt fyrir verulegri lífskjaraskerðingu og kannski tilfinnanlegastri því þeir hafa minnst til að lifa af. Á við um marga öryrkja og sumt ungt fólk sem ekki var búið að kaupa neitt. Og ekki trúa því að ríkið geti gefið einhverjum milljón án þess að taka hana af einhverjum öðrum.

[Þorsteinn Helgi Steinarsson, 6.4.2009 kl. 21:50]

Sæll Bjarni

Þakka þér athugasemdina, en ég verð að leiðrétta misskilning sem er ansi útbreiddur. Set þetta fram sem dæmi. Banki á lánasafn upp á t.d. 100 milljarða. Þetta eru slæm lán og allar matsaðferðir spá fyrir um að 50 milljarðar tapist. Það er vegna þess að skuldunautar standa ekki undir skuldunum og bankinn verður að taka eignirnar upp í skuldir á hrakvirði og getur ekki selt þær nema fyrir t.d. 25 milljarða (50%). Hinir 50 milljarðarnir nást til baka. Niðurstaðan er 50+25 = 75 milljarða tekjur fyrir bankann. En einnig efnahagslíf í rúst.

Nú dettur einhverjum í hug að lækka höfuðstól allra lána um 20%. Bankinn á þá ekki nema 80 milljarða í útistandandi lánum þannig að þetta er mikill kostnaður. Og ennþá eru margir sem fara á hausinn og ekki innheimtist all og eignir eru teknar upp í lán. En við þessa aðgerð gerist það að unnt verður að innheimta t.d. 70 milljarða og þær eignir sem teknar eru upp í fyrir þá 10 milljarða sem samt tapast seljast á 8 milljarða (80%). Samtals tekjur fyrir bankann 70+8 = 78 milljarðar. En einnig efnahagslíf sem enn er í gangi og þar sem eignir hafa aðeins lækkað um 20% (í stað 50%).

20% lækkun lánanna skilaði í raun meiri tekjum. Þetta er bara eins og að ákveða verð á vöru í búð. Selja 50 stykki á 100 gefur 5000 krónur, en ef þú selur á 80 þá selur þú fleiri, t.d. 78 og þjénar 6240 krónur. Það að lækka vöruna úr 100 í 80 skilaði meiri sölu. Sú lækkun var ekki á kostnað neins.

Varðandi þá sem hvorki áttu eignir né skulduðu þá er auðséð að þeirra hagur er mestur ef efnahagslífið nær að keyra áfram. Hagur þeirra verður enginn ef hér verður viðvarandi örbirð. Aðferðin við að bæta þeim kjörin er sú að stuðla að lífvænlegu Íslandi þar sem fátækir hafa tækifæri til að bæta hag sinn.

Varðandi hugmyndina að allir fái jafnan 20% niðurskurð, líka þeir sem "eiga hann ekki skilið" eða hafa ekki þörf á honum, þá fellur sú umræða um sjálfa sig þegar menn átta sig á því að það er ekki verið að tala um ný útgjöld, heldur að hámarka afrakstur lánastofnana af lánunum. Það má ekki heldur gleyma því að þeir sem þurfa 20% til að borga af lánunum munu þurfa allt sitt eftir sem áður til að standa undir þeim því þau hafa hækkað mun meira en 20% hjá öllum sem eru með erlend lán. Hinir sem síður þurfa lækkun lána geta þá haldið áfram að vera neytendur og þarmeð haldið hjólum atvinnulífsins í gangi.

Mér dettur ekki í hug að trúa að ríkið getir gefið einhverjum milljón án þess að taka hana af einhverjum öðrum og vonandi trúir þú því ekki raunverulega upp á mig.

20% niðurfellingin gengur út á það að hámarka endurheimtur. Það er ljóst að stór hluti (áætlaður um 50%) útlána innheimtist ekki nema sem eignaryfirtaka. Það er hrikaleg aðgerð ef að verður og ekkert annað en efnahagslegt sjálfsmorð.

[Bjarni Harðarson, 7.4.2009 kl. 09:53]

Þú hlýtur að sjá það sjálfur þegar þú skrifar þetta að hér er ferðinni talnaleikur en ekki rökfræði. Farðu í gegnum þessar setningar tvær og fáðu þær til að stemma saman:

20% lækkun lánanna skilaði í raun meiri tekjum. Þetta er bara eins og að ákveða verð á vöru í búð. Selja 50 stykki á 100 gefur 5000 krónur, en ef þú selur á 80 þá selur þú fleiri, t.d. 78 og þjénar 6240 krónur. Það að lækka vöruna úr 100 í 80 skilaði meiri sölu. Sú lækkun var ekki á kostnað neins.

og síðan rétt seinna segirðu:

 Mér dettur ekki í hug að trúa að ríkið getir gefið einhverjum milljón án þess að taka hana af einhverjum öðrum og vonandi trúir þú því ekki raunverulega upp á mig.

[Þorsteinn Helgi Steinarsson, 7.4.2009 kl. 11:09]

Þú ert enn að misskilja málið, enda skiljanlegt þegar menn telja þetta vera peningaútlát úr ríkissjóði og vitandi að ekkert fæst fyrir ekki neit.

20% leiðirnar ganga út á það að hámarka endurheimtur lána. Ekki út á það að fá pening úr ríkissjóði.

Hámörkun endurheimta lán nást með réttri verðlagningu á höfuðstól lánanna. Ekki er víst að 20% sé nákvæmlega rétt tala til að hámarka endurheimtur en hún er líklega nærri lagi. Þegar þú talar um kostnað við þetta, þá ert þú að gefa þér að öll lánin innheimtist án taps. Það er óhófleg bjartsýni að mínu mati og algjört vanmat á efnahagsvanda þjóðarinnar. En ef þú getur innheimt öll lánin án taps og færir þau samt niður um 20%, þá og einungis þá, ertu að færa pening á milli.

Málið er að lánin munu EKKI innheimtast án taps. Reiknað er með að heimtur verði 50%. Hin 50% eru ekki til nema á pappír í formi helmings af höfuðstól lána. Þessi peningur fæst ekki innheimtur ef heimili og fyrirtæki eru sett í þrot og eignir eru seldar á hrakvirði. Þú getur spurt hvað varð um þessi 50%. Málið er að þau eru tilkomin vegna verðbólgu og gjaldeyrisfalls sem eru langt umfram greiðslugetu fólks. Sú hlutfallshækkun skilar sér að mun fleiri fara á hausinn.

Dæmi: Segjum til einföldunar að þjóðin skuldi í upphafi 900 milljarða og hafi greiðslugetu upp á 1000 milljarða. Allt er í lagi, endurheimtur lána er 100%. 20% niðurfelling myndi kosta 180 milljarða og engum dettur svoleiðis í hug.

Svo kemur kreppa með verðbólgu og gengisfellingu. Laun hækka ekki. Eftir standa lán að upphæð 1200 milljarðar, en greiðslugeta er áfram (í besta falli áfram) upp á 1000 milljarða. Þarna munar 200 milljörðum sem ekki er mögulegt að innheimta. Það er áætlað að ef gengið verður eftir með innheimtu þá muni einungis innheimtast 50% vegna þess að allar eignir fara á brunaútsölu á hrakvirði.  Samt er þetta gert, skuldarar eru gerðir upp, lánastofnanir eignast húsnæði og selja á hrakvirði á markaði. Verðmæti eignanna hrynur. Það innheimtast með þessu 450 milljarðar þegar upp er staðið í samræmi við spár.

Fram kemur sú hugmynda að lækka kröfuna um 20% niður í 1000 milljarða sem er í samræmi við greiðslugetuna. Þá innheimtast hærri upphæðir öllum til hagsbóta. Endurheimt lána er hámörkuð.

Ég held ég geti ekki skorið þetta meira út í pappír.

[Benedikt Sigurðarson, 7.4.2009 kl. 11:44]

Þorsteinn:  Það er eins með Bjarna og marga aðra að þeir virðast gleyma því hvaða tjóni mögulega tekst að komast hjá með almennri leiðréttingu/niðurfærslu . . og þeir virðast heldur ekki skilja að með því að lækka byrði fjölskyldnanna almennt (um 20%) - mun þeim fækkað sem þurfa sérmeðferð og með því mun velta neytendahagkerfisins fara aftur af stað - með atvinnu og auknum tekjum ríkissjóðs.

Fyrir svo utan það að líklega mun verðfall fasteigna stöðvast við 30-35% niður í staðinn fyrir þessi 45-50% sem lítur út fyrir . . . . með stórtjóni fyrir alla og gjaldþrotum amk. tugþúsunda . . . . auk þess sem hönnunar- og byggingariðnaðurinn verður varanlega ónýtur . . . . og óvirkur í 8-12 ár . . .með auknu falli á þjóðarframleiðslunni . . .

. . að ógleymdum landflóttanum . . . . .  sem líka kostar milljarða . . .

[Bjarni Harðarson, 7.4.2009 kl. 11:53]

Kæru vinir. Jón Jónsson skuldar 20 milljónir og er hluti af þeim 70% þjóðarinnar sem getur vel borgað. Lán hans eins og lán meirihlutans mun innheimtast 100%án taps. Allt í einu eru skuldir hans lækkaðar í 16 - auðvitað kostar það fjórar milljónir, ríkisbankinn fær fjórum milljónum minna í vasann og þarf þá meira úr ríkissjóði. Alveg sama þó að það séu ekki bein fjárútlát því fylgjandi að lækka skuldina hans Jóns -honum er ekki sendur tékki. Eina leiðin til að byggingaiðnaðurinn komist á strik er að leyfa fasteignaverði að lækka, annars lagast þetta aldrei. Það er með hann eins og krónuna, það sem farið hefur alltof hátt upp verður niður að fara! Á sama tíma og Jóni J.eru þannig gefnar 4 milljónir úr ríkissjóði vantar fátækan öryrkja 20 þúsund til að endar nái saman á mánaðamótum og ekki séns að hann fái krónu enda stendur ríkissjóður illa!

[Þorsteinn Helgi Steinarsson, 7.4.2009 kl. 16:59]

Sæll Bjarni og takk fyrir þetta.  Eins og ég sagði í blogginu:

"Sumir halda því fram að þetta komi of mörgum til góða sem hafi ekkert með það að gera. Það sama má segja um björgun fjármagnseiganda sem voru svo fífldjarfir að eiga e.t.v. hundruð milljóna inni á bankareikningum. Þeim var bjargað til jafns við þá sem áttu bara 100 þúsund. Staðreynd málsins er sú að áfallið reið yfir alla þjóðina, jafnt skuldara sem lánveitenda. Það er vel unnt að mýkja áfallið og gera það á hlutlausan máta."

Það er auðvitað hægt að fara í mat á hverjum og einum, en það er tafsöm leið og villugjörn og spillingargjörn. Skattkerfið er frekar til þess fallið að taka á slíkum málum (tekjujöfnun, eignajöfnun). Ekki gleyma því að fasteignir þeirra sem eiga pening hafa líka orðið fyrir verðrýrnun. Þessari aðferð, að pikka út þá "sem ekki þurfa á því að halda", var ekki notuð þegar þeir fengu bankabætur, þ.e.a.s. þegar innstæður þeirra voru tryggðar.

Þessi mismunandi meðferð á þeim sem skulda og þeim sem eiga er fyrst og fremst pólitísk. Ef menn eru á þeirri skoðun að þeir sem sitja á stórum sjóðum (t.d. sumir, en alls ekki allir ellilífeyrisþegar auk stóreignafólks) hafi hegðað sér vel og séu undanþegnir, en að þeir sem eru að koma sér þaki yfir höfuðið (t.d. flestar ungar fjölskyldur) hafi hegðað sér illa og skuli sviptir eignum sínum, eða þær a.m.k. verulega jafnaðar niður á við, þá eru þeir að leggja pólitískt mat á málið, en ekki efnahagslegt. Slík aðferð getur valdið (eða varðveitt) gífurlegri skekkju í öllu þjóðfélaginu því hér er um mjög stórar upphæðir að ræða. Það eru takmörk fyrir því hvað hægt er að mismuna fólki eftir því hvar það er statt á lífsleiðinni.

Ég tel að nota eigi skattakerfið til þess að ná fram þeim jöfnuði sem menn telja réttlátan pólitískt séð.

Nú skulum við gefa okkur að við getum skipt hópnum í 30% sem þurfa aðstoð og 70% sem þurfa ekki aðstoð. Við veitum þessum 30% aðstoð (miðað við einhverja reglu, t.d. 20%, eða bara að þeir sem þurfa mest fá mest), en hinir fá ekki neitt. Það er bara sama og að segja að þessi 70% eiga að borga eignaskatt sem aðstoðinni nemur. Og þá þannig að þeir sem skulda mest borga mestan eignaskattinn og þeir sem skulda minnst (eiga mest) borga minnsta skattinn. Er ekki réttlátara að dreifa aðstoðinni jafnt yfir alla skuldara og nota skattkerfið til að ná í fjármögnun fyrir ríkissjóð (til þess m.a. að endurfjármagna bankana)?

[Gullvagninn (IP-tala skráð) 8.4.2009 kl. 17:53]

Sá vandi sem Íslendingar eru í verður vart leystur með því að reikna einhver dæmi rétt.  Hann er af annari rót heldur en einföldum villum í ferlum og reglugerðum.

[Harpa (IP-tala skráð) 13.4.2009 kl. 21:40]

 Sæll Þorsteinn,

athygliverð lesning hér:

......Þegar rýnt er í tillögur Íra er alveg ljóst að það er feigðarplan að ætla að keyra ríkishallann niður í 0% 2012.  Heimilin í landinu, fyrirtækin og krónan verða lögð í rúst með svo áætlun.  Það er því nauðsynlegt að endurskoða samninginn við AGS sem fyrst og fara fram á að við fylgjum fordæmi Íra og fáum að lækka hallann niður í 3% 2013 en ekki 0% 2012.  Þetta er hið mikla mál sem ætti að vera eitt aðalkosningamálið í dag. Ef þetta verður ekki gert verða áætlanir svo sem 20% niðurfelling á skuldum skammgóður vermir.  Allt sem sparast þar fer beint aftur til ríkisins ekki sem vextir en sem skattar. 

Það úrræðaleysi og sú ringulreið sem virðist umlykja íslenska stjórnmálamenn í dag á eftir að verða þjóðinni dýr.  Það hlýtur að vera krafa kjósenda í lýðræðisríki að flokkarnir hafi fastmótaða stefnu í ríkisfjármálum og sýni ábyrga afstöðu gagnvart AGS sem tekur mið af þjóðarhag. 

Strax að stjórnarmyndun lokinni mun AGS þrýsta á ný stjórnvöld að leggja fram neyðarfjárlagafrumvarp fyrir Alþingi í byrjun maí. 

Þar verða veltuskattar stórauknir, hátekjuskattur og eignarskattur innleiddir, ásamt hækkun á öllum öðrum sköttum.  Laun opinberra starfsmann verða lækkuð um 10% og þjónustugjöld hækkuð og ný innleidd. 

Það þýðir ekkert að setja hausinn í sandinn.  Þeir sem ekki trúa mér þurfa ekki annað en að líta út fyrir landsteinana og skoða hvað er að gerast t.d. í Lettlandi og Írlandi.  Þar hafa stjórnvöld unnið faglega og tímanlega að sínum aðgerðum og upplýst sína borgara um hvað gera þurfi. 

Sjá nánar hér: http://www.facebook.com/ext/share.php?sid=69906028913&h=BJ_b9&u=tKf9y&ref

Bestu kveðjur til ykkar :-)