Endurskoðendur og falskaupmenn

Íslenska efnahagsundrið virðist hafa verið keyrt áfram af falskaupmönnum (sjá færslu fyrri færslu mína) og endurskoðendur, eftirlitsstofnanir og bankarnir brugðist eftirlitshlutverki sínu. Reyndar virðast endurskoðendur og bankar hafa tekið virkan þátt með falskaupmönnunum. Meðvirknin felst í því að styðja við eða samþykkja ofmat á eignum sem svo eru teknar sem veð fyrir lánum.

Hér er hlutur endurskoðenda athygliverður (FME er að ganga í endurnýjun og bankarnir að hluta líka svo ég tala ekki um þá hér) en þeir hafa hingað til sloppið nokkuð vel frá gagnrýni. Þannig eru stóru endurskoðunarfyrirtækin sem endurskoðuðu bankana ennþá á fullu við að endurskoða þá þótt þeir hafi skipt um banka. Þetta er væntanlega ekki svo stór hópur fólks sem hefur gengið í sömu skóla og þekkist jafnvel ágætlega innbyrðis. Þeir hafa e.t.v. í mörgum tilfellum verið virkir sem ráðgjafar til falskaupmannanna líka og aðstoðað við stofnun eignarhaldafélaga til að fela eignartengsl.  

 

Falin eignartengsl eru einmitt mikilvægur hluti í markaðsmisnotkun í þeim tilgangi að keyra upp markaðsverð eða ýkja verðmat á eignum falskaupmanna. Þannig geta endurskoðendur sem skoða kaup óþekkts aðila látið eins og hann sé óskyldur eigendum og verðið í viðskiptunum því marktækt sem markaðsvirði og þar með gangvirði fyrirtækisins. Ef um skylda aðila væri að ræða yrðu þeir að beita öðrum (og flóknari) aðferðum við verðmat. 

Falið eignarhald er því mikilvægt til að endurskoðendur geti sett kíkinn fyrir blinda augað og látið eins og allt sé í lagi og verðmatið hátt. Þeir skrifa undir verðmatið og falskaupmaðurinn fer í bankann og fær lán út á veð í eigninni.  

 

Mikilvægt er í uppgjörinu sem nú er í gangi að endurmeta allar eignir miðað við forsendur á þeim tíma sem viðskipti með þær fóru fram. Þar skiptir öllu að nota ekki markaðsvirði blint heldur meta gangvirði út frá væntum framtíðar afrakstri eða öðrum aðferðum. Ef misræmi er umfram eðlileg skekkjumörk, t.d. 10%, þá er ætti það að vekja grun um markaðsmisnotkun. Eru einhverjar líkur á því að endurskoðendur finni þá villu hjá sjálfum sér eða félögum sínum? Eða munu þeir áfram miða við markaðsvirði í viðskiptum óskyldra aðila?

Milljarðalán skömmu fyrir hrun